36% van de zzp’ers maakt zich zorgen over de aangekondigde handhaving

Terug

De wet DBA in een notendop

Tot halverwege 2016 kon je als zzp’er de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) aanvragen bij de Belastingdienst. Deze werd in 2016 vervangen door de wet DBA. Wanneer je als zzp’er voor een opdrachtgever gaat werken, moet je gezamenlijk bepalen of er sprake is van loondienst (een dienstbetrekking) of dat sprake is van een opdracht van de ene ondernemer aan de ander.

Langdurig één opdracht

Een aanzienlijk deel van de zzp'ers (13%) verwacht als schijnzelfstandige te worden aangemerkt zodra de Belastingdienst begint met handhaven, blijkt uit onderzoek van KNAB onder 3.000 zzp'ers. Daarbij gaat het opvallend genoeg niet om laagbetaalde zzp’ers, maar juist om professionals die voor de overheid (28%) of in de ICT (21%) of Media & Communicatie (21%) actief zijn. Vaak werken ze langdurig aan één opdracht en zijn ze voor hun inkomen afhankelijk van één opdrachtgever.

Einde handhavingsmoratorium

Direct vanaf de start is sprake van een handhavingsmoratorium, wat inhoudt dat de Belastingdienst de arbeidsrelatie tussen zzp’er
en opdrachtgever zeer terughoudend controleert. Alleen bij ‘kwade opzet’ kon de Belastingdienst een naheffing en boete opleggen. In de praktijk kwam dat zelden voor. Wel heeft de rechter een enkele keer schijnconstructies aangepakt, onder meer in het Deliveroo-arrest.

Wanneer sprake van een dienstbetrekking?

Of sprake is van een dienstbetrekking is vastgelegd in het Handboek Loonheffingen van de Belastingdienst. Daarbij gaat het om de volgende kenmerken:

• De werknemer werkt persoonlijk voor de werkgever.
• De werkgever betaalt de werknemer voor het werk loon.
• Tussen de werkgever en werknemer bestaat een gezagsverhouding.

In het Deliveroo-arrest speelt de gezagsverhouding een doorslaggevende rol. De rechter was van oordeel dat sprake is van een
standaardcontract dat volledig en eenzijdig door Deliveroo is opgesteld en waarvan de inhoud niet onderhandelbaar is.

Belastingdienst gaat handhaven

Per 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst weer handhaven op naleving van de wet DBA. De hervatting van de controle is twee jaar
geleden al aangekondigd door oud-minister Karien van Gennip van SZW. Het huidige kabinet wijkt niet af van dit voornemen, zo heeft
haar opvolger, minister Eddy van Hijum, laten weten.

Wat houdt dit in?

• De Belastingdienst heeft 80 fte’s beschikbaar voor controle op het zzp-dossier. In eerste instantie richt de aandacht zich op de
  meest risicovolle sectoren of arbeidsrelaties, valt te lezen in het ‘Handhavingsplan Arbeidsrelaties’. De aanpak richt zich vooral
  op situaties waarbij schijnzelfstandigheid leidt tot oneerlijke concurrentie en ongelijke arbeidsvoorwaarden.
• De Belastingdienst blijft volgend jaar nog terughoudend met het opleggen van boetes aan bedrijven die schijnzelfstandigen inhuren. Dit gebeurt alleen bij kwade opzet. De fiscus gaat wel naheffingen voor loonbelasting en premies in rekening brengen. Dit beperkt zich vooralsnog tot 1 januari 2025, vanaf de dag dat weer wordt gehandhaafd.

Wat is het directe effect?

Veel opdrachtgevers sorteren nu al voor op de nieuwe situatie door zzp’ers niet meer in te huren. Zzp’ers maken zich zorgen dat ze werk kwijtraken of gedwongen moeten terugkeren in loondienst. Zo heeft de NOS al aangekondigd om vanaf 1 juli volgend jaar te stoppen met de huidige freelancecontracten. Ook in sectoren als de zorg en de kinderopvang wordt door opdrachtgevers kritisch naar de inhuur van zzp’ers gekeken.